Wstęp
Feminizm to ruch społeczny, nurt ideologiczny a także polityczny odwołujący się do postulatu równouprawnienia obu płci oraz koncepcji terminu gender, rozumianej jako płeć kulturowo – społeczna człowieka1. Pojęcie feminizm pojawiło się po raz pierwszy pod koniec XIX wieku, jednak sama historia myśli związanej z terminem sięga wieku XVI2.
Historia feminizmu systematyzowana jest wg podziału na 3 fale. Fala pierwsza sięgająca już 1840 roku, mająca swoje źródło w działalności amerykańskich i angielskich sufrażystek, skupiała się na zmianie systemów normatywnych – prawa rodzinnego, wyborczego i ekonomicznego na korzyść dyskryminowanych wg przedstawicieli nurtu, kobiet. Fala druga przypadająca na lata 60. i 70. XX wieku, objęła swoim zasięgiem Stany Zjednoczone oraz niektóre kraje Europy, a odwoływała się do tematyki dyskryminacji płciowej na rynku pracy, prawa do aborcji oraz zmiany społecznego postrzegania seksualności i psychiki kobiety. Trzecia fala stała się protestem wobec teorii, że wszystkie postulaty feminizmu zostały już osiągnięte, oraz opinii, że feminizm raczej zaszkodził kobietom niż pomógł. Powstała potrzeba korekcji pewnych zdobyczy nurtu, reformy i ponownej refleksji, a sam ruch zaczął odwoływać się do nowych problemów np. rasowości, religii, mniejszości seksualnych. Dziś feminizm już od dawna nie jest światopoglądem spójnym wewnętrznie, lecz wręcz przeciwnie – bardzo rozczłonkowanym. Nierzadko jego wewnętrzne prądy przeczą sobie nawzajem, a ich liczba i rodzaj podziałów jest trudna do zliczenia i wymaga ciągłej aktualizacji. Przykładowo wyróżnić możemy: feminizm radykalny, liberalny, marksistowski, psychoanalityczny, lesbijski, ekologiczny czy anarchistyczny3.
Ruch feministyczny wpisuje się w większości w laicyzm i tendencje kulturowe Europy i Ameryki Północnej. Nierzadko w jego treści pojawia się pogląd o dyskryminującej roli religii monoteistycznej, której struktury wspólnoty zawsze mają charakter patriarchalny a postać boga utożsamiana jest z mężczyzną4. Cechą większości odłamów feminizmu zaczął być więc ateizm i pogląd, że religia monoteistyczna stoi w otwartej i bezdyskusyjnej sprzeczności z poszanowaniem praw kobiet.
Na tle laickiego charakteru feminizmu, jednym z najciekawszych prądów feministycznych dzisiejszych czasów jest feminizm muzułmański znajdujący uzasadnienie swoich postulatów właśnie w dogmatach religii monoteistycznej. Powodem dla którego postanowiłam się zająć tym tematem jest interesująca odmienność uzasadniania prawa do równouprawnienia przedstawicieli tego nurtu oraz podejście do płci kulturowej. Co więcej, pojawienie się feminizmu w świecie muzułmańskim jest zjawiskiem niezwykle intrygującym w kontekście rozważań nad globalizacją i jednoczesnym stanem tożsamości regionów. Nowość terminu i mała liczba badań jest zachętą do usystematyzowania wiedzy na temat tego zagadnienia. Badaczka, która najwcześniej zajęła się feminizmem muzułmańskim to Amerykanka Margot Badran. Inne przedstawicielki tej tematyki to np. Amina Wadud czy Valentine Moghadam. W Polsce zainteresowanie tą problematyką jest aktywnością wręcz pionierską. W roku 2012 serię wykładów na temat feminizmu muzułmanek rozpoczęła Marta Woźniak. Wybrane zagadnienia tej tematyki opisywały pokrótce Agnieszka Majcher, Beata Abdallah-Krzepkowska oraz Joanna Brzezińska.
Celem mojej pracy będzie opis feminizmu muzułmańskiego jako odłamu feminizmu, pozostającego w jego strukturach, lecz niezwykle różnego od innych jego nurtów. Pamiętając o innych uwarunkowaniach społeczno-historyczno-kulturowych pragnę porównać feministyczną myśl Zachodu i świata islamu pokazując szansę oraz powody trudności dialogu tych prądów.
komentarze
Copyright © 2008-2010 EPrace oraz autorzy prac.